De geschiedenis van de Sorpesee

Watervoorziening, stroomopwekking en recreatiegebied

De Sorpesee behoort net als de Biggesee, de Möhnesee, de Hennesee en de Versetalsperre tot de grote stuwmeren van het Ruhrverband in het Sauerland. Naast de waterregulering van de Ruhr dient het voor de watervoorziening en stroomopwekking, evenals als recreatie- en ontspanningsgebied.

Het diepste stuwmeer in het Ruhrverband

De Sorpesee ligt in het noorden van het Naturpark Sauerland-Rothaargebirge, in het gebied dat tot de stad Sundern behoort, tussen de stadsdelen Langscheid en Amecke. De Sorpesee is met ruim 70 meter diepte het diepste stuwmeer in het Ruhrverband. Het wordt doorstroomd door de Sorpe.

Grootste bouwplaats van Europa eind jaren 1920

De stijgende waterbehoefte in het decennium na het einde van de Eerste Wereldoorlog, evenals de ervaringen uit de droogteperiode 1920/21, brachten de toenmalige Ruhrtalsperrenverein ertoe de stuwdam te bouwen. Een belangrijke voorwaarde voor de bouw van de Sorpetalsperre was de Röhrtalbahn, die Sundern met de Oberen Ruhrtalbahn in Neheim-Hüsten verbindt. De stoomlocomotieven van de Röhrtalbahn transporteerden zware bouwtreinen via een toen aangelegd bouwspoor en een nieuw gebouwd viaduct naar de bouwplaats aan de Sorpedam. Dit was van 1926 tot 1935 de grootste bouwplaats van Europa. Meer dan 300.000 ton bouwmateriaal vervoerden de stoomgoederentreinen naar de Sorpedam. Daar namen kleine veldspoorbanen het verdere transport over.

De Sorpetalsperre in de Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog was de stuwdam van de Sorpesee in de nacht van 16 op 17 mei 1943, net als de stuwdammen van de Eder- en de Möhnetalsperre, in het kader van Operatie Chastise het doelwit van bombardementen. Met rolbommen probeerden de geallieerden de stuwdam te vernietigen. Hij hield echter stand tegen de aanvallen en werd slechts licht beschadigd, omdat hij – anders dan de gemetselde dammen uit de keizertijd aan de Möhne en Eder – was opgetrokken uit beton met aarden bedekking. Een hernieuwde Britse aanval op 15 oktober 1944 met vijf-ton-Tallboy-bommen in een directe doelwerping mislukte eveneens, er ontstonden slechts enkele bomkraters en er klotste weinig water over. Bij de aanvallen kwamen echter meerdere mensen om het leven, waaronder een 15-jarig meisje.

Na de oorlog, toen het water van de Sorpe eind 1958 voor reparatiewerkzaamheden volledig werd afgelaten, ontdekten bouwvakkers kort voor Kerstmis de blindganger van een vijf-ton-Tallboy-bom van de tweede aanval. Op 6 januari 1959 werd Langscheid volledig geëvacueerd. Noordrijn-Westfalens toenmalige hoofdvuurwerker Walter Mietzke en Oberleutnant James M. Waters van de Britse strijdkrachten ontmantelden samen de 3,6 meter lange bom, die 2,5 ton springstof en een onberekenbare zuurontsteker bevatte. De Sorpetalsperre had met zijn oorspronkelijke stroomgebied van de Sorpe meer dan 3 jaar nodig om gevuld te worden. Om de prestaties te verhogen, werd het stroomgebied achteraf vergroot door via een begeleidingssysteem water uit de naburige dalen in de stuwdam te leiden. Daarmee werd het stroomgebied van oorspronkelijk 53 km² uitgebreid tot 100,3 km².

Pompcentrale bij de Sorpedam

Hoewel de stuwdam hoofdzakelijk voor de waterregulering was gepland, werd bij de bouw al een elektriciteitscentrale geïntegreerd. Deze elektriciteitscentrale is ontworpen als pompcentrale. Om de energie van het water zo effectief mogelijk te benutten, is na de twee Francis-turbines met horizontale as (elk 3,6 MW vermogen) in de elektriciteitscentrale nog een Kaplan-turbine (220 kW vermogen) geplaatst. De turbines stammen uit de bouwtijd van de elektriciteitscentrale, terwijl de besturing, die in 2002/2003 werd vernieuwd, de modernste in het Ruhrverband is. ’s Nachts worden de twee Francis-turbines als pompen met een vermogen van elk 3,2 MW gebruikt en pompen het water van het compensatiebekken weer omhoog in het stuwmeer. Wanneer water in de Ruhr wordt afgegeven (dus niet teruggepompt), dient de elektriciteitscentrale effectief voor de stroomopwekking.

Verdere informatie over de Sorpetalsperre

Verdere informatie over de Sorpetalsperre vindt u op de pagina’s van het Ruhrverband:

• Algemene informatie over de Sorpetalsperre
• Taken & functie van de Sorpetalsperre
• Sport & vrije tijd aan en op de Sorpetalsperre
• Geschiedenis van de Sorpetalsperre
• Actuele gegevens & webcam Sorpetalsperre

De Sorpesee dient niet alleen voor de waterregulering en -voorziening, evenals de stroomopwekking, maar is ook als recreatie- en ontspanningsgebied voor de hele regio belangrijk. Hier vindt u op onze pagina informatie over de recreatieverordening van de Sorpesee.